خواننده محترم لطفا توجه داشته باشید به منظور کوتاه و مفید بودن این نوشته مفاهیم و پرسش ها به ایجاز بیان شده اند و برای مطالعه عمیق می بایست به اصل منابع مراجعه فرمایید.
به عنوان یک علاقه‌مند به دیفای به صورت کلی و پروتکل‌های بازار پول مطرح شده در دیفای، پرسشی برای بنده مطرح است که در این یادداشت آن را بیان نموده ام. شخص من DeFi را بسیار جذاب می‌دانم و برتری بزرگی در دیفای نسبت به استفاده از رمزارزها برای تراکنش یا تنها به عنوان دارایی سرمایه گذاری قائل هستم و به نظرم یکی از کاربردهای عملیاتی بلاک چین ها که در صورت موفقیت، تغییر پارادایم های جذابی در صنعت مالی به ارمغان خواهد آورد همین مقوله دیفای و کاربردهای آن می باشد.
هنگامی که در مفاهیم DeFi عمیق می‌شوم، به دنبال درک اصولی و کاربردهای عملی هستم، اما با ابهامات مختلف روبه‌رو می‌شوم. یکی از این ابهامات در تفاوت اساسی بین پروتکل‌های بازار پول و رویکرد سنتی بانک‌ها در صدور وام با استفاده از پول سپرده‌گذاران است. در بانکداری سنتی، قسمتی از پول حساب‌های افراد در بانک (معمولاً زیر 10 درصد) به عنوان رزرو نگهداری میشود، در حالی که مقدار باقیمانده به افرادی دیگر وام داده میشود این ذخیره برای تامین نیاز به نقدینگی برای بازپرداخت به سپرده گذاران صورت میگیرد. بانک‌ها با دقت فرایند وثیقه گرفتن از افراد را انجام می‌دهند، این کار با رعایت استانداردها برای تأمین تضمین کافی و با کیفیت ، به روشی که در طول دهه‌ها تکامل یافته است انجام میپذیرد. به عنوان مثال، یک وام‌گیرنده می‌تواند با ارائه یک قطعه زمین به عنوان تضمین، وام دریافت میکند.
در حال حاضر، بیشتر پروژه‌های DeFi در مراحل ابتدایی خود هستند، و حیاتی است که آنها را به عنوان تلاش‌های با ریسک بالا برای یافتن راه‌حل مناسب و برپا کردن موسسات و شرکت ها بدانیم، دقیقا مانند استارتاپ های دیگر و با درنظر داشتن اینکه اکثر رمزارزها ماهیت بی ثبات و نوسانی دارند، استفاده از وثیقه بین دارایی ها برای دریافت وام با پایه ارز دیجیتال در مرحله کنونی امکان پذیر به نظر نمیرسد هرچند به نظر فعلا جذابیت لازم را نیز ندارد. به عنوان مثال فرض کنید بتوانید قطعه زمینی را توکنایز نموده، با استفاده از یک قرارداد هوشمند آن را وثیقه بنمایید و با تخمینی از ارش آن توسط یک اجماع کارشناسی مقداری رمزارز به عنوان مثال سولانا بابهره مشخص یا متغییر وام بگیرید.که به نظر میرسد پیچیدگی فنی بالایی برای این کار نیاز نیست ولی به دلایل مختلف از جمله عدم همراهی رگولاتورها و فعالان بازارهای سنتی و یا پذیرش کاربران هنوز محقق نشده است.
بنابراین،در شرایط کنونی پروتکل های بازار پول، یک وام‌گیرنده باید دارای بیشتر از 100 درصد دارایی‌های تضمین‌شده به عنوان وثیقه باشد( در ارزهای دیجیتال) و امکان صدور وام برای کاربردهای واقعی به منصه ظهور نرسیده یا حداقل بنده به اندازه کافی با آن آشنایی ندارم. با این محدودیت‌ها، آینده پروتکل‌های بازار پول چه خواهد بود و چگونه نوآوری می‌تواند در پر کردن این شکاف برای فراهم کردن استقراض های کارآمد بدون آسیب‌رسانی به رویه های اثبات شده کنونی و افزایش ریسک نکول و وثیقه کردن دارایی های مشهود و یا نامشهود عمل نماید.
منظور دقیق این است که ما با رزرو نگهداشتن تنها ۱۰ درصد از فیات در حساب ها امکان گردش پول، استقراض را برای همگان علی الخصوص صاحبان کسب و کار فراهم کرده ایم که امکان وثیقه گذاری خارج از فیات موجب شده است که صاحبان کسب و کار و وام گیرندگان بتوانند با اسقراض به تشکیل دارایی های ثابت مشهود و نامشهود بپردازند اهمیت این موضوع در استفاده استقراض پول نقد با وثیقه کردن دارایی غیر نقد و ایجاد اهرم پولی در عملیت کسب و کار است و بهره پرداختی سپر مالیاتی نیز ایجاد میکند در حالی که به نظر میرسد امکان تعیین رزرو برای قرض دادن بقیه نقدینگی در رمزارزها هنوز ملموس نیست و رویه یکسانی در پروتکل های متفاوت نخواهد داشت و اینکه امکان وثیقه گذاری دیگر دارایی ها (غیر منقول) برای دریافت اسقراض بر روی رمز ارزها هنوز عملیاتی نشده است و در صورت عملیاتی شدن نیز سپر مالیاتی هزینه های مالی وضعیت روشنی نخواهد داشت.
سوال اصلی اینجاست آیا به نوآوری دیگری برای پر کردن این فاصله نیاز است و یا توکنایز کردن دارایی های غیرمنقول پاسخ مناسبی برای این پرسش می باشد؟ هرچند همراهی دولت ها و قانونگذاران و پذیرش افراد از این فرایند توکنایزسازی دارای های غیرمنقول خود محل ابهام دیگری است و باید دید که آیا پاسخ جدیدی برای این پرسش مطرح میگردد یا خیر.
به منظور روشن شدن بهتر پرسش مطرح شده، به صورت بسیار ساده عرض میکنم که پروتکل AAVE چگونه کار میکند. در صورت علاقه میتوانید برای مطالعه دقیق این پروتکل به whitepaper که لینک آن در انتها آورده شده است مراجعه کنید.
- قرض دهندگان یک استخر دارایی تشکیل داده اند که درآمد آن یا نرخ بهره آن به صورت الگوریتمی و بر اساس میزان درخواست استقراض تعیین میشود.
- قرض گیرندگان درخواست استقراض میکنند که میزان استقراض آنان باید کمتر از ارزش وثایق مربوطه باشد که برای رمزارزهای مختلف به صورت فرموله تعیین میشود و بدیهی است نرخ استقراض یا بهره به میزان استقراض کنونی نیز وابسته خواهد بود.
- مقداری از استخر تامین شده به صورت الگوریتمی برای امکان برداشت به درخواست کنندگان آزاد نگه داشته میشود.
- وثایق تامین شده به استخر اضافه نمیشود و توابعی کیفیت و سلامت وثایق را میسنجند تا در صورت کاهش ارزش وثایق از مقدار استقراض، لیکوییدشدن دارایی های کاربر صورت پذیرد.
- به گفته خودشان دو نوآوری اساسی دارند، اول اینکه نرخ ثابت استقراض رو امکان پذیر کرده اند، دوم اینکه با امکان flash loan این قابلیت که بدون وثیقه در یک تراکنش کاربر استقراضی انجام دهد امکان پذیر شده است. این موضوع به شرطی خواهد بود که مقدار برگشتی تراکنش بیشتر از مقدار استقراضی بعلاوه هزینه ها باشد.برای این امکان کاربردهای عملی مانند آربیتراژ میتوان متصور بود که کاربرد عملی را تا کنون ندیده ام.
همانطور که عرض شد این موضوع با توکنایز شدن جایگاه استقراض و محاسبات الگوریتمی تشریح شده ساختار پیچیده تری دارد و در این نوشته فقط به صورت ساده نوشته شده است. پیش از ادامه بحث در خصوص پروتکل های بازار پول باید یادآور شویم محاسبات فرموله بر اساس مدلی که نوبل ریاضیات گرفت(بلک-شولز-مرتون) فجایع مختلفی مانند ورشکستگی LTCM را سبب شده است. بنابراین حداقل دو مقوله دم پهن در توزیع غیر نرمال و مجهولات ناشناخته در این محاسبات الگوریتمی می بایست گنجانده شود. به هر حال با نادیده گرفتن اصول تجربی مدیریت ریسک به ادامه ابهامات در مدل بازار پولی دیفای میپردازیم.سوالات اساسی من در مورد این پروتکل خاص اینگونه هستند.
* استقراض با وثیقه غیررمز ارزی (توکنایز) امکان پذیر خواهد شد؟ ساز و کار هزینه مالی برای کسب و کارها چه تغییری میکند؟
*برای جلوگیری از شکست های ناشی از محاسبات الگوریتمی میزان وثایق و کیفیت وثایق و حذف منطق انسانی به دلیل سرعت بالای مورد نیاز در دیفای چه تدبیری می بایست اندیشید ؟
*پیشرفت کلی نظام های پولی در سیاست های پولی و مالی (monetary & fiscal) که به نوعی با هدف جلوگیری از زمستان های سرد در اقتصاد و یا آتش گرفتن تورمی اقتصاد و اهداف دیگر تکامل پیدا کرده اند چگونه به این نوع از money market ها خواهند آمد؟ یا باید نوآوری دیگری برای آن موضوع اتفاق افتد ؟
پرسش هایی از این دست در این رویکردهای جدید مبتنی بر بلاکچین و دیفای مطرح است و گذر زمان پاسخ های این دست سوالات را مشخص خواهد نمود. در ادامه همین موضوع مطلوب است در یادداشت جداگانه ای به بررسی دریافت بهره برروی یک دارایی استیک شده به صورت توکنی مستقل بپردازیم.
کلمات کلیدی: پروتکل بازار پول، ریسک، رمزارز، بلاک چین، AAVE، وثیقه رمزارز